Truyện Dịch - Truyện Chữ Dịch - Truyện được biên tập, dịch lại.
Đây là bài viết thiên về quan điểm chủ quan của cá nhân.
Tôi đã từng là một 'con nghiện' mà thứ tôi nghiện chính là các tác phẩm ngôn tình của Trung Quốc. Cái cảm giác trông chờ các editor, các dịch giả ra chương mới chỉ có người mê truyện mới hiểu hết! Từ một người chỉ biết đọc nay lại bắt đầu tập tành edit, gian nan lắm các bạn ạ! Editor đầy rẫy như sao trên trời nhưng lại không có mấy người thực sự giỏi và tâm huyết, dịch giả giỏi lại càng ít đến đáng thương. Khoảng cách giữa dịch giả và editor thật sự cách biệt rất lớn. Các bạn đừng nghĩ editor tương tự dịch giả, đây là sai lầm trầm trọng!
Ngoài editor, dịch giả, hầu như không mấy ai nghĩ đến người beta cho truyện. Beta vô cùng quan trọng nhé! Người beta chính là cầu nối giữa editor với dịch giả (phần này giải thích sau). Có rất nhiều bạn còn chưa hiểu rõ giữa Edit, beta và dịch truyện. Đặc biệt là những 'mem' mới vào 'nghề'.
Các editor, người beta không phải đều biết tiếng Trung. Ngoại trừ các dịch giả chuyên nghiệp nhé: Vì những người này sử dụng thành thạo tiếng trung nên họ có thể dịch từ bản gốc, (bản Raw) sang tiếng việt mà không cần convert, không cần edit. Quan trọng nữa là người dịch này am hiểu mảng truyện. Vừa biết tiếng Trung vừa thích đọc và viết truyện thì bản dịch của dịch giả này đúng là không có điểm nào để chê bai, không thể tốt hơn nữa. Vậy mới nói họ là dịch giả chuyên nghiệp.
Đối với một bản convert có sẵn, nghĩa là đã được chuyển ngữ từ tiếng Trung sang tiếng Việt. Editor sẽ là người tiếp tục thực hiện bước thứ hai. Trường hợp editor thành thạo sử dụng công cụ chuyển ngữ thì không cần người convert hộ.
Edit là một công việc chỉnh sửa bài viết hay gọi là biên tập, mà người chỉnh sửa bài viết đó gọi là editor. Vậy edit khác beta chỗ nào?
Edit chính là công việc sắp xếp lại câu từ ngữ nghĩa từ bản convert hoặc từ bản QT (Qick Translator). Bởi vì bản thân bản convert hoàn toàn 'thô sơ', đọc đến loạn cả não cuối cùng chẳng hiểu gì cả nếu như bạn chưa quen đọc bản convert.
Editor không phải người nào cũng sắp xếp câu văn hoàn chỉnh đúng ngữ và nghĩa. Chính vì thế nên mới cần người Beta cho truyện.
Nếu như edit có thể sai sót trong việc chuyển ngữ, sắp xếp lại bản convert thiếu trật tự thì Beta lại là người phải dịch đúng chuẩn ngữ nghĩa. Bởi vì Beta chính là dịch tiếng việt, sắp xếp tiếng việt. Nói dịch tiếng việt thì nghe ngạc nhiên lắm đúng không nào. Vì bản chuyển ngữ tuy là tiếng việt nhưng vị trí chủ vị ngữ lộn xộn, hơn nữa từ Hán việt khá nhiều. Nếu beta từ bản edit thì sẽ dễ dàng hơn nhiều, vì edit đã thay beta sắp xếp lại cấu trúc câu (này đối với edit giỏi), còn edit không giỏi thì phải cần beta hỗ trợ hoàn chỉnh, sửa lại lỗi chính tả, sắp xếp câu cho đúng.
Dịch giả:
Ngoại trừ dịch giả chuyên nghiệp (như đã nói trên) không cần edit và beta phụ trợ thì các dịch giả không chuyên (họ không am hiểu mảng truyện sẽ dịch câu chữ rất thô, trường hợp này Tớ đã gặp nhiều), họ phải cần editor và beta giỏi. Có trường hợp Editor và beta đồng thời là dịch giả. Bởi vì ngoài việc sắp xếp lại ngữ nghĩa câu thì cách hành văn vô cùng quan trọng. Thế nên mới có nhiều bài dịch với nhiều cách hành văn khác nhau.
Dịch giả là người thổi hồn cho truyện, câu văn mượt mà bóng bẩy trau chuốt là nhờ vào các dịch giả đã tạo nên sức sống cho truyện. Vậy nên mới nói đối với dịch giả biết tiếng trung nhưng không thành thạo cách hành văn và trau chuốt ngôn từ trong truyện thì beta chính là cầu nối giữa dịch giả và edit.
Sau đây là đoạn văn ví dụ: Từ convert sang dịch
Đây là một đoạn ngắn trong bộ truyện Kim Bài Ảnh Hậu của tác giả Cửu Thanh Yếm.
Converter: Cố Khanh
Dịch giả: Thập Nhị Liên Hoa
Đoạn convert:
Minh Nô, đạo diễn người Lô Hội Kỳ, thị nhất bộ tiểu thuyết cải biên đại IP, bối cảnh đặt ra sinh cuối nhà Minh Thiên Khải trong năm, Minh Hi Tông tại vị thời kì, diễn viên là một gã tiểu thái giám.
Diễn viên tên là Âm Ngôn, tâm tính thuần lương, ngây thơ ngây thơ, tâm tư mẫn tiệp thông tuệ, chỉ là rốt cuộc đáng tiếc -- thị tên thái giám.
Hắn khi còn bé vốn nhờ dung mạo y lệ minh tú, lưu lạc phong trần nơi, nhưng thủy chung thủ vững bản tâm, chưa từng vi ngoại vật sở nhuộm, quẹo vào đi làm hai năm quy nô, đã bị người hảo tâm cứu ra, vậy sau ở cửu tuế năm ấy bị người hi lý hồ đồ đưa vào trong cung lau, làm tên thái giám.
Thì chính trực yêm đảng họa thế, độc đoán chuyên quyền, Ngụy Trung Hiền nắm quyền, dữ hiện nay hoàng đế Chu Do Giáo nhũ mẫu Khách Thị cấu kết với nhau làm việc xấu, trắng trợn tai họa ngay lúc đó chính trị thay đổi phái đảng Đông Lâm nhân, nháo đắc lòng người bàng hoàng, dân biến không ngừng.
Đoạn dịch:
Lư Hội Kỳ là đạo diễn của bộ phim Minh Nô, lấy bộ tiểu thuyết cải biên đại IP, bối cảnh lấy ở cuối nhà Minh vào năm Thiên Khải, Minh Hy Tông thời kì tại vị, nhân vật chính là một tiểu thái giám.
Nhân vật chính tên là Âm Ngôn, tính tình hiền hậu, ngây thơ, tâm tư nhanh nhẹn thông tuệ, chỉ đáng tiếc.. hắn là một tên thái giám.
Hắn khi còn bé vốn nhờ dung mạo y lệ thanh tú, lưu lạc nơi phong trần, chưa từng vì hoàn cảnh mà thay đổi, luôn giữ vững tâm tính, sau đó đi làm nô bộc hai năm, được người hảo tâm cứu ra, vào năm chín tuổi bị người đưa vào trong cung, trở thành thái giám.
Dưới thời Minh Hy Tông, Ngụy Trung Hiền lũng đoạn triều chính, thâu tóm mọi quyền lực trong tay, đồng thời tiêu diệt tất cả những người không cùng phe cánh với mình một cách không khoan nhượng.
Ngụy Trung Hiền kéo bè kết cánh, độc đoán chuyên quyền, hắn cùng với nhũ mẫu của hoàng đế Chu Do Hiệu là Khách Thị cấu kết với nhau làm việc xấu, trắng trợn thay đổi đảng phái chính trị, trấn áp người của đảng phái Đông Lâm, Ngụy Trung Hiền gây họa khắp đất nước, làm lòng người hoang mang khiếp sợ, dân chúng vùng dậy khắp nơi.
Lời dịch giả: Minh Hy Tông tức Thiên Khải Đế, tên thật của ông là Chu Do Hiệu. Các bản chuyển ngữ hầu như đều ghi là Chu Do Giáo, vì thế độc giả nếu cảm thấy ta dịch là lạ thì không phải ta dịch sai nhé! Vị Minh Hy Tông này trong sử sách có ghi tên thật là Chu Do Hiệu.
Khi ta nói đến dịch giả, ta nghĩ ngay tới những người đảm nhiệm việc chuyển ngữ, nghĩa là chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, ở đây là chuyển từ tiếng trung sang tiếng việt. Thế tại sao những người không rành lắm về tiếng trung (cần nhờ đến converter hoặc tải app chuyển ngữ) cũng được gọi là dịch giả? Đây cũng là vấn đề tranh luận không ngừng nghỉ. Họ được gọi là dịch giả bởi vì nguyên nhân rất đơn giản, họ dùng app để chuyển ngữ, còn có khả năng am hiểu từ ngữ Hán - Việt, biết cách nhấn nhá câu chữ trau chuốt, có thể thêm vốn kiến thức của bản thân để các bạn đọc truyện không cảm thấy khô khan khó hiểu.
Lấy đoạn văn ví dụ trên:
Convert:
Thì chính trực yêm đảng họa thế, độc đoán chuyên quyền, Ngụy Trung Hiền nắm quyền, dữ hiện nay hoàng đế Chu Do Giáo nhũ mẫu Khách Thị cấu kết với nhau làm việc xấu, trắng trợn tai họa ngay lúc đó chính trị thay đổi phái đảng Đông Lâm nhân, nháo đắc lòng người bàng hoàng, dân biến không ngừng.
Dịch:
Dưới thời Minh Hy Tông, Ngụy Trung Hiền lũng đoạn triều chính, thâu tóm mọi quyền lực trong tay, đồng thời tiêu diệt tất cả những người không cùng phe cánh với mình một cách không khoan nhượng.
Ngụy Trung Hiền kéo bè kết cánh, độc đoán chuyên quyền, hắn cùng với nhũ mẫu của hoàng đế Chu Do Hiệu là Khách Thị cấu kết với nhau làm việc xấu, trắng trợn thay đổi đảng phái chính trị, trấn áp người của đảng phái Đông Lâm, Ngụy Trung Hiền gây họa khắp đất nước, làm lòng người hoang mang khiếp sợ, dân chúng vùng dậy khắp nơi.
Editor sẽ chỉ sắp xếp lại đoạn convert chứ sẽ không thêm vào các yếu tố lịch sử như đoạn dịch cũng như sẽ bỏ qua phát hiện Chu Do Giáo chính là Chu Do Hiệu
Ps: Bài viết thuyên về cách đánh giá của cá nhân nên còn cần tranh luận. Ở đây không nói đến đúng sai với mỗi vai trò khác nhau, vì có khi editor cũng làm hết thảy công việc của convert và beta và kiêm luôn việc dịch câu và trau chuốt cho đoạn văn hay nhất có thể. Hiển nhiên vai trò của editor trong trường hợp này đã đổi sang vai trò mới đó chính là dịch giả.
Ví dụ:
Đoạn convert:
Nói năng cẩn thận hốt hoảng đại gia như thế nào đã biết.
=> Dịch (Hoặc editor chuyên nghiệp) : Cẩn Ngôn hoảng hốt, mọi người tại sao lại biết?